Brabants Landschap

Inleiding

Beste vrijwilligers, boeren en andere boerenlandvogelvrienden,

Wat is er toch weer veel gebeurd de afgelopen maanden!! Het is fantastisch dat de weide- en akkervogels kunnen rekenen op jullie bescherming. Bescherming die alleen mogelijk is, als je goed met elkaar communiceert. Iets wat dankzij alle smartphones en interactieve websites steeds makkelijker gaat. Maar, vergeet niet het persoonlijk contact. Ooit begon alles met het befaamde 'bakske koffie'. Probeer dat niet uit het oog te verliezen! 

We brengen jullie met deze nieuwsbrief graag weer op de hoogte van recente ontwikkelingen en gebeurtenissen voordat mensen weer op zomervakantie gaan. We danken jullie vanuit Brabants Landschap weer voor alle inzet en wensen jullie nog veel succes en plezier met de bescherming van de jonge weide- en akkervogels. Wat vliegt de tijd in het voorjaar.....

Minister op bezoek!

Op zaterdagmiddag 8 juni kwam onze minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Carola Schouten tussen haar drukke werkzaamheden door onverwacht een frisse neus halen in de streek waar ze is opgegroeid. Samen met haar zus Ageeth kwam ze een kijkje nemen in de weilanden rondom Babyloniënbroek, één van de plekken waar enthousiaste en gemotiveerde vrijwilligers zich al jarenlang inzetten om de legsels van weidevogels te beschermen. 

Tijdens een gemoedelijk onderonsje luisterde de minister oprecht geïnteresseerd naar het wel en wee van een aantal opgetrommelde vrijwilligers van de Weidevogelgroep Altenatuur. 

Als geen ander is de minister op de hoogte van de teloorgang van de weide- en akkervogels in ons land. Maar in het land van Heusden en Altena worden ieder jaar weer mooie resultaten geboekt. Dit is een gevolg van een jarenlange samenwerking tussen boeren en loonwerkers, de ANV, het Brabants Landschap en Weidevogelgroep Altenatuur. 

Als een echte boerendochter verblikte of verbloosde de minister niet toen ze tijdens een keiharde regenbui een nat pak haalde tijdens de controle van een paar kievitsnesten. Het werd voor beide partijen een genoeglijke en leerzame middag.

Scholekster op het dak

Steeds vaker kom je de scholekster tegen in de stad! Ze komen daar om te broeden op platte daken. Dat is bijzonder omdat je ze in de wad-en weidegebieden van Nederland juist steeds minder vaak ziet. Waarschijnlijk kiest de scholekster voor de stad omdat daar broeden vaker tot succes leidt, maar zeker weten doen we dat niet.

Om daar meer over te weten te komen, kan iedereen die weet waar een scholekster op een dak broedt, daarover informatie insturen. Vul daarvoor gegevens van het nest in op www.scholeksterophetdak.nl. Door jouw antwoorden help je de Scholekster! De gegevens uit het onderzoek worden gebruikt om de soort te beschermen en te behouden voor de toekomst.

Gemeente past pacht aan ten behoeve van kieviten

Vrijwilligers van Weidevogelgroep Oostelijke Langstraat in Haarsteeg zagen dat er een behoorlijk aantal kieviten zat te broeden op een maïsstoppelveld waarvan de eigenaar onbekend was. Na veel rondvragen bleek de gemeente Heusden eigenaar van het perceel, en de betreffende ambtenaar had al een pachter op het oog. 
Omdat er al aardig wat tijd was verstreken liepen er inmiddels 20 à 25 kuikens rond tussen de stoppels en kruiden. Na uitleg over het grote aantal broedende vogels en kuikens wilde de gemeente het perceel wel verpachten aan Peter van Roessel. Peter had al aangegeven dat hij het perceel zoveel mogelijk wilde inrichten voor de kieviten.

En zo kwam er, dankzij de regeling `Kansen voor de Kievit’, een 12 meter brede braakrand rond het perceel en werden de werkzaamheden op het middenstuk uitgesteld tot na 15 mei. Een prachtige samenwerking tussen boer, vrijwilligers en gemeente! 

Toen het perceel uiteindelijk kon worden bewerkt, kregen de kuikens die nog in het midden liepen natuurlijk een lift van de boer!

Samenwerking werkt!

De weidevogelgroep van de ANV Drimmelen-Moerdijk is al jarenlang actief op de percelen rond de kerkdorpen van Drimmelen.

Enkele jaren geleden meldde zich een agrariër aan met een voor Brabantse begrippen bijzondere populatie weidevogels op zijn land. Naast vele kieviten broedden er onder andere grutto’s, tureluurs en patrijzen. De populatie hield stand dankzij de regelingen van Brabants Landschap, de natuurranden van het agrarisch natuurbeheer en de inzet van de vrijwilligers, maar vooral vanwege de ongekende inzet van de agrariër met zijn gezin.

De afgelopen jaren werd op allerlei manieren rekening gehouden met de vogels bij de werkzaamheden op het land van de familie. Maar het seizoen 2019 spande de kroon! Omdat op het moment dat de kunstmest gestrooid had moeten worden nog niet duidelijk was waar de kritische soorten dit jaar wensten te gaan broeden, werd de kunstmestgift beperkt tot de percelen die voor weidevogels minder interessant zijn. De rest van het gras werd daardoor minder dicht en hoog, speciaal voor de weidevogels! Het maaibeleid werd aangepast aan de legsellocaties en later de kuikenpercelen. Er werd, in nauw overleg met de vrijwilligers, gefaseerd gemaaid waardoor een prachtig mozaïek ontstond  met voor elke vogel en elke kuikenleeftijd de juiste graslengte. En alsof dat nog niet genoeg was, werd alles op alles gezet om te voorkomen dat de weidevogels teveel te lijden zouden hebben van de droogte.

Er werd, met financiële ondersteuning van de ANV, 3 keer per week een uur water op de percelen gepompt, zodat een natte plek ontstond waar vooral kieviten en tureluurs met hun kuikens naartoe trokken. De combinatie van maatregelen, die voor een deel zonder subsidie werden genomen, maakte de percelen ook bijzonder geschikt voor de kleine soorten weidevogels. Heel wat kwikstaarten, graspiepers en veldleeuweriken profiteerden dan ook mee van dit wel heel bijzondere boerenbedrijf. De toename van onder andere het aantal tureluurs (7 paar), grutto's (3 paar), gele kwikken (5 paar) en kieviten (plm 20 paar) die zich met hun jongen steeds lieten zien bij het water pompen, vormen een onbetaalbare beloning voor de geweldige inzet van deze familie! Van deze jongen is een groot deel vliegvlug geworden, wat hoop geeft voor de toekomst.

Wei vosvrij: over 4 hoopgevende draadjes

Aan de pilot Wei-vosvrij, die in 2018 is gestart, hebben dit seizoen 12 groepen deelgenomen. Dat zijn er 2 meer dan in 2018. Meer dan 30 elektrische rasters werden geplaatst. Dit gebeurde op percelen waar de afgelopen jaren erg veel, soms zelfs alle, legsels werden gepredeerd door grondpredatoren. 

Voor sommige groepen bleek het toch nog moeilijk om de spanning op peil te houden en het raster op alle plaatsen goed ‘vosdicht’ te maken. Maar het ging al veel vlotter dan vorig jaar en de resultaten waren ook dit jaar goed, misschien zelfs beter... Wat de score precies zal zijn kunnen we pas zeggen nadat alle gegevens zijn verwerkt. 

Op bijgaand kaartje van een bedrijf in Sint Oedenrode is mooi te zien wat het effect is van zo’n raster. De groene bolletjes geven een legsel aan dat uitgekomen is, bij de witte is nog geen resultaat ingevoerd en de rode bolletjes staan voor gepredeerde legsels, in dit geval allemaal door een vos. Prachtig om te zien dat er binnen het raster alleen groene bolletjes staan, en dat de rode allen buiten het raster liggen.

Inmiddels zijn de meeste rasters door de vrijwilligers van het land gehaald en druppelen ze weer binnen op de verzamelplek om nagekeken en opgeslagen te worden voor volgend seizoen. De laatste rasters blijven nog even staan, omdat er nog wulpenkuikens in lopen. Zij blijven het eerste, meest kwetsbare deel van hun leven nog eventjes beschermd door de 4 bekende draadjes…  

Mei-juni: broedtijd patrijs

Patrijzen broeden later dan veel andere boerenlandvogels. Ze beginnen met het leggen van eieren vanaf midden april. Omdat ze tot wel 20 eieren kunnen leggen, is het legsel meestal pas compleet in de tweede week van mei. Natuurlijk zit daar binnen Nederland wel wat spreiding in, maar over het algemeen kan gezegd worden dat vanaf de tweede week van mei de hennen op het nest zitten. De patrijzen verdwijnen dan ineens van de radar, want ze zitten altijd goed verscholen tussen overjarig gras of onder braamstruweel. En omdat ze ook nog eens houden van kantjes en randjes, waar vaak gemaaid wordt, gaan veel nesten verloren door menselijk toedoen (zie foto hiernaast). Als ze een wegberm, slootkant of perceelsrand kiezen als broedplaats hebben ze dus veel geluk nodig.

Patrijzenhennen broeden ongeveer 25 dagen, waardoor de eerste kuikens pas in de tweede week juni uit het ei kruipen. Als je doppen vindt en de doppen zijn mooi rond open getikt en de schalen liggen deels in elkaar geschoven, dan weet je dat de eieren zijn uitgekomen en niet zijn leeggeroofd. In een halve dag komen alle eieren uit en verlaat de hen met haar jongen direct de nestplaats om te voorkomen dat ze worden gevonden door een roofdier.

Mocht je als weidevogelbeschermer of boer het vermoeden hebben dat er ergens een patrijs zit te broeden (bijvoorbeeld als je een wakend mannetje ziet staan), zorg er dan voor dat de perceelsrand of berm niet gemaaid wordt en niet bezocht wordt door mensen of honden. Rust is essentieel voor een broedende patrijs.

Veel gemeenten en waterschappen zijn inmiddels bezig met ecologisch bermbeheer, waarbij later en gefaseerd gemaaid wordt. Dat verdient waardering! Als weidevogelgroep kun je hier ook aandacht voor vragen, door de kwetsbare gebieden waar jonge weidevogels of patrijzen voorkomen door te geven aan de eigenaar en/of beheerder.

Kansen voor de Kievit in Almkerk