Brabants Landschap

Voorjaar!

Precies vandaag kregen we een melding binnen uit Gilze dat ook het eerste wulpenlegsel van Brabant is gevonden. En eerder deze week ontvingen we al een mooie foto uit Lith met een 5-legsel van een kievit. Schitterend met allevijf de punten naar elkaar toe. Op veel plaatsen staan ook de rasers in het veld en de waterpompen aan. Er worden volop legsels gevonden en er lijken al veel scholeksterparen terug te zijn in de broedgebieden. Verder horen we de tjiftjaf, de roodborsttapuit, de witte kwikstaart en de rietgors zingen. Samen met het geriedel van de veldleeuwerik en de piepers van de graspiepers is dat toch genieten!

In deze nieuwbeiref kijken we naar de eerste markeringspunten van het jaar, zoals de jaaravond, het jaarverslag, de cursussen en het eerste kievitsei. Maar, we schenken ook aandacht aan nuttige tips voor de bescherming van weide- en akkervogels. Want, dat is hetgeen wat ons bindt en waarom iedereen weer hernieuwde energie heeft voor het naderende broedseizoen! Veel leesplezier.

Jaaravond: de aftrap van het weidevogelseizoen

Op woensdag 20 februari werd in het provinciehuis de jaaravond voor weide- en akkervogels gehouden. Ruim 300 weidevogelbeschermers waren aanwezig. Zoals ieder jaar werd er teruggeblikt op het vorige seizoen. Aan het eind van de avond konden de 35 Brabantse weidevogelgroepen de Jaarverslagen mee naar huis nemen, zodat zij deze aan boeren en vrijwilligers uit kunnen delen. Bent u ook nieuwsgierig naar wat er in het Jaarverslag staat? Het document is ook hier digitaal in te zien of te downloaden.

Traditiegetrouw werden op de Jaaravond een aantal mensen in het zonnetje gezet. Johan van den Hout (gedeputeerde van de provincie Noord-Brabant) en Joseph Vos (voorzitter van Brabants Landschap) reikten de oorkonde ‘Initiatief van het Jaar’ uit op de Jaaravond. Dit jaar waren Wil Foolen en Piet Delisse van de Weidevogelgroep Rooi uit Sint-Oedenrode de winnaars. Zij ontvingen de erkenning voor hun sociale werkwijze richting alle vrijwilligers en boeren in het gebied, hun doorzettingsvermogen en hun tomeloze inzet bij het ringen en volgen van kievitkuikens en het plaatsen van rasters.

Eerste kievitsei

De Friezen voorspelden dat het eerste kievitsei op 22 februari zou worden gevonden. Dat bleek niet te kloppen. Toch werd uitzonderlijk vroeg op 28 februari in Friesland het eerste (landelijke) kievitsei gevonden. Eduard van der Hoek uit Grou vond het op een maisperceel in de buurt van Vegelinsoord. Heel vreemd, maar ook bijzonder dat het eerste kievitsei dit jaar al in februari werd gevonden. Dat is de afgelopen 121 jaar nog niet voor gekomen. De trend is al een tijdje dat het eerste kievitsei steeds vroeger wordt gevonden, maar zo vroeg had niemand verwacht.

Het eerste Brabantse kievitsei is gevonden op woensdagmiddag 6 maart op een akker bij Sint-Oedenrode. "Ik ben nu 7 jaar weidevogelbeschermer, maar je springt toch even een gat in de lucht, waarbij je wel goed oplet waar je neerkomt natuurlijk. Onze Weidevogelgroep is apetrots." Met acht man sterk werd de maïsakker waar het legsel gevonden werd afgezocht. Dit resulteerde in de vondst van dit eerste ei. Frits is vrijwilliger bij de weidevogelgroep Rooi. In overleg met de boer zorgen ze er voor dat het legsel beschermd wordt tegen landbouwwerkzaamheden. Frits wil ook nog iets anders kwijt, "Het gaat me wel aan het hart dat het zo slecht gaat met de weidevogels. Het is een kwestie van de bescherming volhouden en hopen dat er voldoende kerngebieden overblijven waar het ons lukt om de vogels te behouden."

Inmiddels zijn in alle provincies kievitslegsels gevonden. Op deze website is te zien door wie, waar en hoeveel eieren er bij het eerste legsel per provincie werden gevonden.

Eerste eieren van de grutto, wulp, scholekster en tureluur

In Noord-Holland werd het eerste grutto ei van Nederland gevonden op 20 maart om 14.25 uur. Het ei lag op een graslandperceel bij Zuiderwoude en Jouke Haanstra was de vinder. Twee dagen later (22 maart) werd een nest met 4 grutto eieren gevonden in Zuid-Holland.

Het eerste wulpenei van Nederland werd op 22 maart 12.16 uur gevonden in Overijssel op een graslandperceel. 
Wybe Klinker vond een nest met 1 ei in het Staphorsterveld.

Een scholekster ei is ook al gevonden. Op 26 maart vond Willem Overweg in Noord-Holland een nest met 1 ei.

Vind je in Brabant een eerste legsel van een grutto, wulp, scholekster of tureluur, geef het aan ons door een berichtje te sturen aan weidevogelbeschermingbrabant@gmail.com. Of neem contact op met Annette of Jochem.

Scholeksters en CHIRP

Op de Jaaravond heeft Bruno Ens van SOVON vertelt over scholeksters en het CHIRP-project. CHIRP is een onderzoeksproject naar de teruggang van de scholeksterpopulatie. Als weidevogelbeschermer kan je een bijdrage leveren aan het onderzoek door het broedsucces (in de eifase maar vooral ook de kuikenfase) van scholeksters in de gaten te houden en in te voeren in de boerenlandvogelmonitor.

Hoe doe je dat? Selecteer in je werkgebied één of meer scholeksterparen op een locatie waar na het uitkomen van de eieren de kuikens goed zijn te observeren. Registreer (bijvoorbeeld wekelijks) hoeveel kuikens je nog ziet en van welke leeftijd. In de boerenlandvogelmonitor kan je deze als ‘Waarnemingen Weidevogels (QBM)’ invoeren. Gebruik hiervoor een familiecode per scholekstergezin en vul deze in onder gedragscode 06 ‘Alarmerende vogel(s) met jongen’. Met het gebruik van een een familiecode, wordt het per invoer duidelijk om welk gezin het gaat.

Meer informatie hierover staat in onderstaand artikel.

Waarnemingen invoeren in het veld

Veel vrijwilligers zijn al bekend met het invoeren van de legsellocaties met hun mobiele telefoon. Dat met hetzelfde programma ook waarnemingen kunnen worden ingevoerd is misschien minder bekend.

Het vastleggen van waarnemingen kan heel nuttig zijn. Bijvoorbeeld wanneer je grutto’s of wulpen waarneemt maar er nog geen broedgeval kan worden vastgesteld. De vastgelegde waarnemingen kunnen je later helpen met het vinden van de legsellocatie, of wanneer er BTS-tellingen gehouden worden. Ook wanneer je een broedgeval vermoed op een locatie waar geen werkzaamheden plaatsvinden, kun je die als waarneming invoeren zonder de vogel te hoeven verstoren.

Het werkt als volgt:
- Log in met je smartphone op de mobiele website zoals je gewend bent wanneer je een legsel invoert. Doe dit nooit met een groeps(NB)code maar altijd met een vrijwilligers (V)code. 
- Het programma opent met een keuzemenu (bovenste foto links van deze tekst). Standaard staat het op legsels invoeren.
- Klik op ‘Waarnemingen weide’.
- Dan op ‘gebied’. Kies het gebied waar je bent. Je kunt ook een bedrijf kiezen.
- Klik op OK. Daarna zie je het gebied waar je bent.  
- Klik op de kaart, op de plaats waar je je waarneming hebt gedaan. (er is geen ‘plusje’ te zien).
- Er verschijnt een schermpje (onderste foto links van deze tekst) waarop je kunt kiezen voor ‘vogel’ daarna ‘soort’ (bijv wulp).
- Vervolgens kies je het gedrag wat de vogel vertoont. Bijvoorbeeld een individu of een alarmerende vogel met jongen. 
- Klik op OK en je waarneming is vastgelegd.
- Je kunt later op de PC ook een kaart bekijken waar al je waarnemingen van het seizoen op staan.
- Log in, klik rechts op ‘kaartbeelden’ en daarna op waarnemingen weidevogels. 

Heb je nog vragen stuur een mailtje naar weidevogelbeschermingbrabant@gmail.com.

Veel succes!

Attentie: predatiepreventie

Met name in Midden-Brabant hebben veel groepen ermee te maken: een aanzienlijk deel van de gevonden en door de boeren zorgvuldig gespaarde legsels wordt gepredeerd: verorberd door een andere diersoort, zoals een vos, kraai, hond of kat. Daarmee wordt het heel moeilijk om ervoor te zorgen dat er voldoende legsels uit komen om de weidevogelpopulatie in die gebieden op peil te houden. 

Predatie helemaal voorkomen zal niet lukken, en dat hoeft ook niet. Wat kun je als vrijwilligersgroep doen om in elk geval te zorgen dat je zelf de predatie niet in de handwerkt? 

Het begint altijd met een goed contact met de boeren. Vertel ook hen over het predatieprobleem zodat ze weten wat er speelt. Weidevogelbescherming is immers iets van vrijwilligers en boeren samen. 

Probeer zo min mogelijk de broedpercelen te betreden, zeker als predatie speelt in jouw gebied. Zoek eerst vanaf de weg met kijker of telescoop de percelen af. Zet een stok voor de rij waar je vermoed dat een vogel zit te broeden. Ga pas op de dag dat het land bewerkt wordt stokken bij de legsels zetten. Je sporen worden dan tijdens de bewerkingen weer uitgewist. Het spreekt vanzelf dat dit alleen lukt als de communicatie met de betreffende boer goed is, en hij/zij je belt wanneer hij het land op gaat. Maar ook boeren balen er meestal van als er veel legsels worden opgegeten, dus als je het probleem van tevoren hebt besproken zal hij daar eerder begrip voor hebben. Nóg mooier is het als je met de boer mee kunt gaan op de trekker om de legsels aan te wijzen en zo nodig te verleggen en straks, wanneer de legsels uit zijn, de kuikens te vangen. 

Ga ook niet elke week naar de legsels toe om te controleren. Vaak kun je de vogels vanaf de weg zien zitten. Er heen lopen en een onnodig spoor leggen is dan helemaal niet nodig. Vroeger liepen we op een rij elke week de akkers af. Nu kan dat eigenlijk niet meer. Een moderne weidevogelgroep observeert meer dan dat hij loopt. Predatiepreventie is maatwerk en vraagt het nodige van zowel boeren als vrijwilligers. Maar het loont vaak wel!