Juni_2019
|
Het is een vroeg en (tot nu toe) goed uilenseizoen
De uilen waren vroeg dit jaar!
Via verschillende camera’s in kasten bleek dat het eerste kerkuilenei op 3 maart is gelegd. Op 31 maart is het eerste steenuilenei gezien.
Ondertussen krijgen we diverse berichten van zeer grote legsels en bergen muizen in de kasten. Er zijn veel muizen door de zachte weersomstandigheden. Er is dus genoeg voedsel voor de uilen. We verwachten daarom een goed seizoen voor de uilen!
Voor zover nog niet gebeurd, wensen we iedereen hele veilige en succesvolle kastcontroles! |
|
 |
|
|
 |
|
|
Provinciale Jaaravond
Het uilenseizoen kan pas echt van start gaan als de Provinciale Jaaravond Uilenbescherming is geweest. Op 8 mei was het zo ver. Ruim 200 uilenbeschermers werden in theater de Speeldoos in Vught welkom geheten door Jan Baan (directeur Brabants Landschap). Er heerste een vrolijke stemming, want het gaat namelijk weer de goede kant op met de Brabantse steen- en kerkuilen!
Jochem Sloothaak (Provinciaal coördinator uilenbescherming) blikte terug op het afgelopen jaar waar we met 1.192 broedgevallen van de steenuil een nieuw record hadden. Voor de kerkuil was 2018 gemiddeld een iets minder jaar, al zaten de aantallen nog ruim boven de veilige grens. In 2018 had de provincie Brabant voor het eerst het hoogste aantal broedsels van Nederland.
Verder vertelde Anita van Dooren (coördinator steenuilenwerkgroep Oisterwijk) over het gericht vrij laten van gerevalideerde uilen (asieluilen) en hun ringonderzoek naar de overleving van deze vogels.
Jasja Dekker (Jasja Dekker Dierecologie) gaf een lezing over zijn onderzoek met gezenderde kerkuilen. Uit dit onderzoek bleek dat deze kerkuilen vaak afstanden tot 2 km aflegden, grotere afstand tot maar liefst 5 à 6 km kwamen zelfs ook voor! Daarnaast bleek dat ze een erg divers jachtgebied hadden. Soms vlogen ze elke nacht naar een andere gebied, waarbij ook erven werden bezocht. Wel bleek dat wanneer ze succes hadden ze vaker naar deze plek terugkwamen.
Aan het eind van de avond kon iedereen de jaarverslagen 'Vrijwillige uilenbescherming in Noord-Brabant' weer meenemen om uit te delen aan alle vrijwilligers en natuurlijk aan de gastgevers. Het Jaarverslag is hier te downloaden. Ook kreeg iedere aanwezige twee nieuwe posters uilherkenning (kerk- en steenuil) en het boekje Erfbeesten mee (hierover later meer in deze nieuwsbrief).
|
|
|
|
|
Uilenbeschermer van het jaar
|
|
Op de provinciale jaarvond reikte Joseph Vos (voorzitter van Brabants Landschap) de ‘Oorkonde voor uilenbeschermer ‘van het jaar uit. Dit jaar ging die eer naar Toon Ondersteijn uit Den Dungen. Ook Ger van den Oetelaar kwam even op 't podium om terug te blikken op de jaren dat hij samen met Toon startte met het uilenwerk.
Toon is een van de grondleggers van het uilenwerk in onze Provincie. Vanaf begin jaren ’70 is hij al als vrijwilliger actief. Hij gaf lezingen en informatieavonden over de schrikbarende achteruitgang van roofvogels en uilen. Vervolgens richtte hij zich in 1981 op de verspreiding van brochures over het belang van (kerkuilen-)nestkasten en zorgde ervoor dat er in de Meierij maar liefst 62 geplaatst werden in dat jaar. Nu zijn dat er meer dan 150! Daarnaast is hij op scholen actief met het geven van ‘braakballenlessen’.
45 jaar tomeloze inzet voor de uilen: reden genoeg om de Oorkonde aan Toon van Natuurwerkgroep Den Dungen toe te kennen! |
|
|
|
|
|
Steenuil familie in Wintelre
|
|
|
Om het wel en wee van de steenuil te zien zonder deze soort te verstoren is er in een steenuilenkast in Wintelre een camera opgehangen. Zo kunnen we daar de ontwikkelingen goed volgen: Op 5 april om 04:00 uur werd het eerste ei gelegd. Vervolgens werd om de dag weer een ei gelegd. Toen er vier eigen lagen begon het vrouwtje te broeden. Op 20 april lagen er 5 eieren. Anders dan bij de kerkuil, begint het vrouwtje pas laat met broeden zodat alle eieren meestal binnen één of twee dagen na elkaar uitkomen. Dit was dan ook het geval in Wintelre waar op 7 mei het eerste ei uitkwam. En een aantal dagen later waren alle eieren uit!
Momenteel (6 juni) zitten er vijf jongen in de kast. Het oudste kuiken is nu bijna een maand oud. De takkelingen zullen de komende dagen de omgeving buiten de kast gaan verkennen. Als de jongen vliegvlug zijn blijven ze in het begin nog in de buurt van de nestkast. Als de jongen twee a drie maanden oud zijn, dus augustus/september, dan worden ze door hun ouders uit het territorium verjaagd.
De camerabeelden en de belangrijkste momenten sinds de camera er hangt zijn via onze website te zien: www.brabantslandschap.nl/actueel/steenuil/
|
|
|
|
|
Hoornaar in steenuilenkast
|
|
Vorig jaar kreeg uilenbeschermer Martin van Leest een bijzondere mail van één van zijn gastgevers binnen.
Er bleek een hoornaarsnest in de steenuilenkast te zitten. Op zich niet bijzonder, het aantal nestkasten met hoornaars lijkt zelfs toe te nemen.
Het bijzondere bij deze kast was echter dat een wespendief de hoornaars ook was opgevallen. De wespendief heeft de kast uit de boom geduwd (dit was geen Brabants Landschap kast en zat niet zo stevig aan de boom). De gastgevers zagen zelf hoe de wespendief bij de kast bezig was om de de raten eruit te krijgen!
Foto's gemaakt door de gastgever zelf (A. Hart). |
|
|
|
|
|
Facebook update
|
|
Timmermannen van onze kerkuilenkasten
Honderden nestkasten worden jaarlijks gemaakt in het Vogelrevalidatiecentrum (VRC) Zundert. De nestkasten worden variërend voor schooleducatie tot uilenbescherming gebruikt. Timmermannen Kees Stuijts, Christ Zagers en Henk Meeuwsen doen dit al jaren als vrijwilligers van het VRC Zundert.
De kasten worden uiteindelijk als kant en klaar bouwpakket geleverd, van plaatmateriaal tot beugeltje. Aan niets ontbreekt het de uilenbeschermer, in minder dan een half uur is zo’n kast in elkaar gezet en gereed voor plaatsing. We danken Kees, Christ en Henk voor hun tomeloze inzet en vakmanschap voor het vervaardigen van onze kerkuilenkasten!
Wil je het vogelrevalidatiecentrum bezoeken? Elke zaterdag en woensdagmiddag is iedereen van harte welkom! Kijk voor meer informatie op vrczundert.nl.
Elf jongen (op moederdag)
Vorige week donderdag (2 mei) trof Anita van Dooren bij een kastcontrole drie steenuiltjes in de kast aan. Het waren twee vrouwtjes en één mannetje. Deze drie uiltjes zaten op maar liefst elf eieren!
Op moederdag kwamen uilenbeschermers Anita, Frans en Christien terug om te kijken hoe het het trio verging. Tot onze grote verbazing waren alle eieren uitgekomen en lagen er maar liefst elf uilskuikens in de kast. De moeders zaten erbij.
Drie volwassen uilen bij elkaar in één nestkast is vrij bijzonder. Soms worden er wel eens twee broedende vrouwtjes in één kast aangetroffen maar dan zijn de eieren niet bevrucht. Het mannetje heeft zijn werk goed gedaan. Hij zal nog flink moeten werken om zijn kroost groot te krijgen.
Uilenbeschermer gezocht: M/V
Het lijkt sinds lange tijd weer beter te gaan met de kerkuilen en steenuilen in Noord-Brabant.
Dat is voor een aanzienlijk deel te danken aan de uilenbeschermers, want zij helpen ruim 1.000 broedpaartjes aan nestgelegenheid. De beschermers zijn verdeeld over ruim 75 groepen. Alle uilengroepen werken onder de paraplu van Coördinatiepunt Landschapsbeheer van Brabants Landschap. De groepen zijn zeer wisselend van omvang. Soms gaat het om een tiental of meer beschermers, maar vaker gaat het om slechts enkele personen. In de laatste gevallen is sprake van een kwetsbare situatie.
Er moet vaak in teamverband worden gewerkt zoals bij het controleren van kasten. Het klimmen van een ladder en aangeven van materialen is simpelweg veiliger om met meerdere mensen te doen. Daarnaast is het werken in een groepje ook gezellig.
Ken je iemand die interesse heeft of graag een keertje mee wilt met kastcontroles? Kijk dan hier en/of neem contact op met de locale uilencoördinator (is achterin het jaarverslag te vinden). |
|
|
|
|
|
Kast controleren met manitou
Uilenbeschermer Theo van de Voort van 'Natuur en weidevogelvereniging Reusel de Mierden' controleerde, samen met een aantal andere vrijwilligers, vorige week wel op een heel speciale manier een kerkuilenkast. Met behulp van een manitou (van de gastgever) gingen twee vrijwilligers de hoogte in om de kast te controleren. Veillig én efficient. In de kast bleken maar liefst 7 jonge kerkuilen te zitten! Deze werden vervolgens naar beneden gebracht om te ringen. Met het ringen hielden de uiltjes zich allemaal "dood" wat zorgde voor een opvallende foto. |
|
|
|
|
|
|
Controleren van nestkasten
|
|
Regiocoördinator van de kerkuilen in Midden-Brabant Joost Nijkamp, geeft twee belangrijke tips voor de controle van kerk- en steenuilenkasten ter aanvulling op de reeds bestaande “Handleiding voor beschermers van de Kerkuil” door Johan de Jong en “Handleiding broedbiologisch onderzoek, Steenuil” door R. van Harxen en P. Stroeken.
Tip 1: Sluit bij een kastcontrole het vlieggat af.
Doe dat voor het plaatsen van de ladder om te voorkomen dat de ouders de nestkast (in paniek) verlaten. Gebruik telescoopstokken met een vlakke dichte plaat, die geheel over de opening valt (geen lichtkier) in plaats van racket of gaas. Zorg dat deze stevig staat en niet wegglijd of wegvalt. Met name de kerkuil ziet de lichtopening, als een vluchtmogelijkheid en probeert alsnog weg te vliegen en duwt met de kop tegen de afsluiting. Telescoopstokken zijn volgend jaar via Brabants Landschap te verkrijgen.
Tip 2: Maak een nestkast ieder jaar schoon in het najaar.
Door dit ieder jaar te doen na het broedseizoen, kan meer informatie worden verkregen over de afloop van een broedsel, met name niet uitgekomen eieren en dode jongen. De complete braakballen kunnen dan ook makkelijker worden verzameld om uitgeplozen te (laten) worden. Dit is ook een bijdrage aan de Zoogdieratlas (b.v. ondergrondse en noordse woelmuis, waterspitsmuis en grote bosmuis). Lees hier bijvoorbeeld een recent artikel van de Zoogdiervereniging "Braakbalonderzoek vanaf de jaren 80 en de positie van de noordse woelmuis"
Naast braakballen en uilen zijn ook bijzondere vondsten leuk om te ontdekken, zoals bijvoorbeeld vogels (mus, merel, spreeuw), kikker, insecten, wezel en zelfs soms een steltloper (zoals op onderstaande foto te zien is).
Daarnaast wordt door elk jaar schoon te maken voorkomen dat de braakballen zich net zo hoog opstapelen als het tussenschot of zelfs als de onderkant van de uitvliegopening. De jongen kunnen dan zo naar buiten lopen. Let wel, dit kan al in 1 seizoen gebeurd zijn (denk aan 2014 met veel jongen 6-8/ kast, veel tweede broedsels en zelfs met derde broedsels).
Het is inderdaad meer werk (minimaal 1 uur), troep en stank op de tuintafel, inpakken en (kosteloos) versturen van de braakballen. Het aantal uitgevlogen jongen wordt veel minder, maar geeft veel meer toegevoegde werkelijke waarde.
Joost hoort graag per mail opmerkingen en ervaringen van andere uilenbeschermers. |
|
|
|
|
|
Boekje Erfbeesten
|
|
|
STONE (Steenuilenoverleg Nederland) heeft dit jaar een boekje uitgebracht: Erfbeesten. Naast de steenuil worden 24 andere soorten die ook op erven voorkomen besproken.
Niet alleen soorten zoals de boerenzwaluw en gekraagde roodstaart, maar ook regenwormen en de steenmarter staan in het boekje berschreven.
Voor elke uilenbeschermer stelt Brabants Landschap een boekje beschikbaar. Bent u geen uilenbeschermer of bent u opzoek naar een leuk cadeautje? Het boekje is hier te koop.
|
|
|
|
|
Posters leeftijdsherkenning
Dit voorjaar heeft Brabants Landschap posters gemaakt, aan de hand van bestaand materiaal, voor de leeftijdsherkenning van kerk- en steenuil. Op de uilenjaaravond heeft iedereen een A3 poster mee kunnen nemen waarop de ontwikkelingen tijdens de eerste levensfase bij de steenuil en kerkuil in beeld is gebracht.
Door middel van deze foto's kan de leeftijd van de jonge uilen worden bepaald. Deze posters zijn speciaal gemaakt voor uilenbeschermers. De posters zijn hier te downloaden in een hogere resolutie. |
|
|
|
|
|
|
|
KLIK HIER OM U AAN TE MELDEN OF KLIK HIER OM U AF TE MELDEN VOOR DEZE NIEUWSBRIEF
U KUNT DEZE NIEUWSBRIEF OOK ONLINE LEZEN INDIEN DEZE NIET GOED WORDT
WEERGEGEVEN
Deze nieuwsbrief is mede tot stand
gekomen dankzij:  
|