Brabants Landschap

Uilenwerk - nr. 121 - December 2018 (21/12/2018)

       December%2525202018


Inleiding

Tijdens de coördinatorendag in juni bleek al dat de resultaten wel heel erg verschilden per werkgroep. Bij de ene groep waren er gemiddeld meer broedgevallen en meer jongen per broedgeval, terwijl de andere groep nauwelijks broedgevallen had gevonden. Wel had iedereen geen tot weinig 2de broedsels.

Bij veel broedsels waren de eieren al uitgekomen voordat de langdurige droogte en warmte begon. In sommige kasten liep de temperatuur hoog op waardoor jongen vaak al vroeg buiten de kast te zien waren. Voor drie jonge kerkuilen werd het helaas te warm (lees hier het artikel in het Brabants Dagblad). Het was dit jaar namelijk de warmste zomer sinds minstens 1706! Ook was het droger dan normaal. Zo viel er in juni maar 29mm terwijl dat normaal 68mm is. In juli was dit zelfs 11 mm tegen gemiddeld 78mm. De warmte en droogte zijn waarschijnlijk de reden dat er dit jaar nauwelijks 2de broedsels waren.

Naast het controleren (en schoonmaken) van de kasten is er niet stilgezeten. In deze nieuwsbrief nemen we een kijkje bij een uilenles op school en bij een workshop geslachtsbepaling kerkuil. Verder geven we een toelichting over hoe om te gaan met verwijderen van asbest en uilenbescherming, lichten we een aantal berichten van de facebook-pagina uit en leggen we uit wat de nieuwe Uilenmonitor is.

Veel leesplezier en we wensen jullie fijne feestdagen en een goed uilenjaar 2019!

 

Inleiding
 
Uilenbeschermer voor de klas
 
Workshop geslachtsbepaling kerkuil
 
Uilen & Asbest
 
Coordinatorendag
 
Facebook update
 
Cursus Uilenmonitor
 
Wist je dat....
 




Uilenbeschermer voor de klas

"Hoe oud wordt een uil?", "Mijn papa kwam een keer uit de schuur en toen vloog er heel de tijd een sneeuwuil of zoiets rond", "Moeten jullie die nestkasten allemaal zelf betalen?". Zomaar wat vragen die kinderen stellen tijdens de 'uilenles'. Echte deskundigen van de uilenwerkgroep geven direct de antwoorden. Als je er een keer bij mag zitten ben je stom verbaasd. Over hoe die kleintjes 2x een uur lang geboeid zitten te luisteren.

Een groot deel van de uilenbeschermers staat wel eens voor de klas. Als voorbeeld hier Rinus Punt en Henk van Diest die in de maand november 20 gastlessen op 12 basisscholen hebben gegeven (!). Dit doen de Brabantse beschermers uit het Land van Heusden en Altena al jaren. Rinus (niet voor niets erkend als Uilenbeschermer van het Jaar 2017) zelfs al 10 jaar. Hierdoor groeit er een hele generatie op die uitleg heeft gekregen over uilen én hun bescherming. Brabants Landschap heeft een brochure gemaakt met tips voor uilenwerkgroepen en beschikt over een 'leskist' waarin alle materialen zitten die uilenwerkgroepen kunnen gebruiken voor een Uilenles. Hopelijk is dit een steuntje in de rug om de samenwerking tussen scholen en uilenbeschermers uit te breiden.

"En? Wie wil er later uilenbeschermer worden?". Bij deze afsluitende vraag na de uilenles gaan standaard alle vingers omhoog...... zelfs van de juf ;-)

De Handleiding Uilenbeschermer voor de klas is hier te vinden
Onderste foto: de leskist

Workshop geslachtsbepaling kerkuil

Al jaren doet Johan de Jong onderzoek naar de kerkuil. Als voorzitter van de Stichting Keruiluilen Werkgroep Nederland (SKWN) weet hij veel mensen te enthousiasmeren en draagt hij graag zijn kennis over. Op 10 november kwam hij naar De Kempen toe om een workschop "Geslachtsbepaling kerkuil" te geven aan een aantal geïnteresseerde uilenbeschermers.

Na een korte introductie was het tijd voor het practicum. Johan had twintig kerkuilen meegenomen die in het verkeer waren verongelukt en konden worden gebruikt voor dit onderzoek. Verschillende onderdelen, zoals de vleugellengte en gewicht, van de kerkuilen werden bepaald. Elke kerkuil werd door drie mensen op dezelfde wijze onderzocht zodat eventuele meetverschillen werden vermeden. Op basis van deze metingen en de informatie in de handleiding werden de leeftijd en het geslacht bepaald door de cursisten.

Ter controle werden de uilen door Johan opengesneden om het geslacht vast te stellen. Soms was de uitkomst anders dan verwacht door minimale verschillen gemeten bij de bandering van handpen acht. Deze grensgevallen - rond de 7,5 mm – blijken lastig te bepalen, dus bij twijfelgevallen in het veld wordt geadviseerd om geen geslacht te noteren.

Tijdens het opensnijden werden ook prooien aangetroffen, tot wel vijf á zes muizen. Het gewicht van uilen kan sterk fluctueren op de dag en gedurende het seizoen. In het broedseizoen worden namelijk eerst de jongen gevoerd en daarna nemen de oudervogels zelf wat over is.

Kortom, een leerzame en inspirerende dag!

Uilen & Asbest

Iedere uilenbeschermer heeft wel eens te maken gehad met de afbraak van een vervallen schuurtje, werkzaamheden in een kerk of de uitbreiding van koeienstallen. In het kader van de landelijke asbestsanering neemt dit aantal gevallen in rap tempo toe. Meestal wordt in goed overleg naar een passende oplossing gezocht om de aanwezige uiltjes te behouden. Dan zijn gastgever en beschermer tevreden en kunnen de uiltjes blijven.

Uilen en hun nestplaatsen zijn jaarrond beschermd onder de Wet natuurbescherming. In artikel 3.1 van de Wet natuurbescherming is bijvoorbeeld opgenomen dat het opzettelijk vernielen, beschadigen of wegnemen van nest- en rustplaatsen is verboden. Momenteel vinden er veel werkzaamheden plaats in stallen en schuren in het kader van de landelijke asbestsanering. Het kan gebeuren dat besloten wordt om de stallen zelfs te slopen. Steen-en kerkuil zijn voor hun broedplaatsen juist afhankelijk van deze gebouwen en op veel locaties hangen speciale nestkasten die geplaatst zijn door uilenwerkgroepen.

In de Wet natuurbescherming is de zorgplicht opgenomen. De zorgplicht schijft voor dat iedere initiatiefnemer zich vóór de uitvoer van werkzaamheden op de hoogte moet stellen van de effecten van een project op soorten (flora en fauna). Dit kan door het uitvoeren van een klein ecologisch vooronderzoek, ook wel quick scan genoemd. Deze quick scan moet worden uitgevoerd door een deskundige op het gebied van ecologie. Er wordt daarmee een onderzoek verricht naar alle mogelijke aanwezige soorten (en niet één soort specifiek). Als blijkt uit het ecologisch onderzoek dat er inderdaad een negatief effect is te verwachten op de uilen dan moet de initiatiefnemer maatregelen nemen om niet in overtreding te gaan. Ook kan een ontheffing (vergunning) op het gebied van de soortenbescherming noodzakelijk zijn.

Mitigerende maatregelen worden bepaald door een ecologisch deskundige op het gebied van de aanwezige soort(en). Denk daarbij aan het aanbieden van alternatieve broedlocaties en het uitstellen van werkzaamheden tot na de broedperiode.

Een vrijwilliger van de lokale uilenwerkgroep wordt  wettelijk gezien als ‘deskundige’. Hij of zij mag adviseren en kan ondersteunen bij de plaatsing van nieuwe nestkasten. Er zijn vrijwilligers die deze rol liever niet op zich willen nemen. Initiatiefnemers moeten zich dan richten tot een ecologisch adviesbureau. In de kennisdocumenten (voorheen soortenstandaarden) BIJ12 worden o.a. voorbeelden genoemd van mitigerende maatregelen.

Meer informatie

-          Omgevingsdiensten

-          Ontheffing beschermde soorten

-          De Wet natuurbescherming

-          Kennisdocumenten steenuil en kerkuil

-          Website Vogelbescherming

-          Locaties uilenwerkgroepen

Coordinatorendag

Het is al weer een poos geleden, maar 23 juni werd weer de jaarlijkse coördinatorendag gehouden. Aangezien Peer Bussink 'uilenbeschermer van het jaar' was geworden, was de locatie het werkgebied van UWG Hilvarenbeek.

Nadat de resultaten tot nu toe te hebben uitgewisseld, werd het toekomstige natuurgebied de Gooren van Brabants Landschap bezocht. Wat nu nog weiland is, wordt ingericht met elzensingels, bomenrijen en poelen en de meanderende rivier de Roodloop wordt weer teruggebracht in het gebied. Hier gaan steenuilen en nog veel meer soorten van profiteren. 

Na de lunch gaven Peer Bussink en Dis van der Put ons een kijkje in de organisatie en de resultaten van de Uilenwerkgroep Hilvarenbeek. Ook kregen we de t-shirts voor hun leden te zien, die gefinancierd waren met de geldprijs behorende bij 'beschermer van het jaar'. Ten slotte werd er een wandeling gemaakt door het werkgebied over zandpaden naar enkele gastgevers. 

Kortom, een erg leerzame dag!

 

Facebook update

Documentaire "Geboeid" & Nieuwe aflevering "Braakballen"

Er is een nieuwe documentaire uit met Anita van Dooren over de actie tegen uilen die gebruikt worden in roofvogelschows, tentoonstellingen en als huisdier worden gehouden. De actie wordt in deze documentaire uitgelegd waarbij o.a. Gert Ottens van de Vogelbescherming aan het woord komt. Bekijk hier de documentaire.
Ook heeft ze een nieuwe aflevering van "Braakballen" uitgebracht. Deze is hier te zien.

Belevenissen van een paartje kerkuilen

Het is altijd mooi om uilen te kunnen volgen op video. Door middel van het plaatsen van een camera in een nestkast kan het broedsel goed gevolgd worden. Derk van den Brink heeft een filmpje gemaakt waar een paartje kerkuilen te zien zijn vanaf paring tot de jongen zijn uitgevlogen. De video is hier te zien.

Veeleisende steenuil?

Uit Bernheze kwam dit jaar wel een erg vreemde melding van een broedsel binnen. Toen uilenbeschermers Eric van Dijk en Frank van Venrooij een kast wilden verhangen die aan een omgevallen boom vast zat, bleek tot ieders verbazing dat er een broedsel in zat. In de nagenoeg verticale nestkast zaten 4 gezonde kuikens! De kast is tijdelijk even recht gezet en zal na het uitvliegen van de jongen op een mooie plek worden gehangen. Toch een mooi voobeeld dat de steenuil misschien zo niet veeleisend is als wij denken......

Kerkuilenkasten in allerlei variaties

Mark Sloendregt heeft bij verschillende uilenvrijwilligers geïnformeerd naar speciale/opvallende kerkuilenkasten. Hiervan heeft hij een verslagje gemaakt dat hier  te lezen is op facebook (ook voor niet facebook gebruikers)

Cursus Uilenmonitor

Dit jaar zijn een aantal uilenwerkgroepen al overgestapt naar het nieuwe, geautomatiseerde online systeem, genaamd Uilenmonitor. Dit systeem is ontwikkeld door Brabants Landschap, met hulp van kerkuilencoördinator oost-Brabant, Henk Cleutjens. In dit systeem kunnen groepen zelf alle gegevens (gastgevers, broedlocaties en waarnemingen) van de kerkuilen en steenuilen vastleggen (en binnenkort ook ransuilen).  

Het systeem is zo gebruiksvriendelijk mogelijk opgezet en kent veel mogelijkheden om op ieder moment de gegevens vast te kunnen leggen en te bekijken, zowel op tabeloverzichten alsook op kaartbeelden. De groepen kunnen dus zelf "hun" broedlocaties en resultaten ook grafisch zichtbaar maken. Verder is het jaarlijks opsturen van gegevens via Excelbestanden niet meer nodig. De huidige en de historische gegevens worden geautomatiseerd vanuit de huidige bestanden bij Brabants Landschap naar Uilenmonitor overgezet. Iedere groep krijgt een eigen account en inlogcode. De groepen kunnen dus alleen hun eigen gegevens zien.

Het doel is dat alle werkgroepen vóór aankomend broedseizoen (2019) met het nieuwe systeem werken. Daarom worden er in 2019 1 à 2 cursussen per maand gegeven op diverse plaatsen in Brabant. De betreffende groepen zijn hierover geïnformeerd via mail. Voor vragen: uilenbeschermingbrabant@gmail.com

 

 

 

Wist je dat....

...Er ook dit jaar enkele velduilen zijn gezien tijdens het broedseizoen in Brabant? Zowel in het Land van Heusden en Altena als in Heeze-Leende als in de Beerse Overlaat.

... Mirjam Darlongton een mooi broek heeft uitgebracht over de magie van uilen? Klik hier voor meer informatie

--- De cursus veilig werken zal plaatsvinden op zaterdag 23 februari. Geïnteresserde kunnen contact opnemen met Marco Renes (06-52318841)

KLIK HIER OM U AAN TE MELDEN OF KLIK HIER OM U AF TE MELDEN VOOR DEZE NIEUWSBRIEF
U KUNT DEZE NIEUWSBRIEF OOK ONLINE LEZEN INDIEN DEZE NIET GOED WORDT WEERGEGEVEN

Deze nieuwsbrief is mede tot stand gekomen dankzij:   Nationale Postcode Loterij     Provincie Noord Brabant