Brabants Landschap

Een geslaagde vrijwilligersbijeenkomst

Op 17 mei werd de jaarlijkse vrijwilligersbijeenkomst van het Netwerk gehouden. Dit maal in de Schaapskooi in Schijndel, centraal gelegen in het natuurgebied Wijboschbroek met als thema "geluidsmonitoring". 

Jos Marcelissen beet de spits af met een presentatie waarin het gebruik van de Batdetector centraal stond. Jos kan putten uit zijn jarenlange ervaring met dit hulpmiddel en kent de voor- en nadelen ervan als geen ander.

Aansluitend nam Marco Renes, met back-up van Carlo Wijnen, het gebruik van de App onder de loep. Het werken met een App, op een tablet of mobieltje, lijkt meer te passen in de moderne tijd dan een Batdetector. De App neemt het geluid van de voorbijvliegende vleermuis op, voert een analyse uit en geeft aan welke soort het geluid vermoedelijk voortbracht. Zelfs voor de leek zou het op naam brengen van vleermuizen dankzij de App een peulenschil geworden zijn. Maar zo simpel is het niet. Erik Korsten werkt professioneel met beide hulpmiddelen en waarschuwde voor onjuiste conclusies van waarnemingen met de App. Dat vroeg om een praktijktest, die meteen in het Wijboschbroek plaats kon vinden.

Binnen korte tijd vlogen de vleermuizen (én de baltsende Houtsnippen) ons om de oren en knetterden de Batdetectors er lustig op los. Het licht was lange tijd nog voldoende om de soort te kunnen determineren. Zo konden zichtwaarneming, de registratie met de Batdetector en de analyse van de App goed vergeleken worden. En het bleek niet altijd overeen te komen....

In de zomer druppelen de meldingen over vleermuizen vrijwel continu binnen bij het netwerk. Gelukkig blijkt het regelmatig “loos alarm” te zijn en betreft het een vleermuis die even de weg kwijt is. Na het geruststellen van de bewoner kan het dier worden gevangen en weer buiten worden uitgezet.

Wanneer het om een gewonde vleermuis gaat, dan wordt het dier zo snel mogelijk naar een opvangadres gebracht, waarvan Brabant er enkele kent. De ernstige gevallen komen terecht in de opvang van Antoinette van Wilgen in Oss. Na een eerste inspectie op verwondingen en de algehele conditie zorgt de opvang er voor dat de vleermuis rust krijgt. Het dier heeft een stressvolle tijd achter de rug en kan beschut en in het donker tot rust komen. Om aan te sterken is vocht en daarna voedsel van belang. Heel voorzichtig en met engelengeduld wordt er op het opvangadres voor gezorgd dat de vleermuis weer in goede conditie komt. Na dit herstel dat vaak weken in beslag neemt, krijgt het dier zijn vrijheid terug. Dat gebeurt bij voorkeur in de vertrouwde omgeving van het dier. Helaas kan menige binnengebrachte vleermuis niet meer worden opgelapt.

Wanneer het dier gered is uit de klauwen van een kat, dan zijn de vleugels veelal zo ernstig beschadigd, dat herstel uitgesloten is. Dan wordt het dier snel en pijnloos uit zijn lijden verlost. Maar als er ook maar een klein kansje op herstel in zit, dan wordt alles op alles gezet om de vleermuis te redden!

Rabo 1 en Rabo 2

Leo den Heijer, een van de vleermuisvrijwilligers actief in Bergen op Zoom, kreeg een melding binnen dat er een vleermuis in het kantoor van de Rabobank zat. Bij aankomst bleek dat de vleermuis als door medewerkers was gevangen en in een doosje was gestopt. Het bleek een mannetje dwergvleermuis te zijn, dat Leo Rabo 1 noemde.
Aan de buitenkant van de gebouw waren ze bezig met het vervangen van de zonwering. Waarschijnlijk zaten daar vleermuizen die door de werkzaamheden zijn opgeschrikt en weggevlogen. Verder bleek dat er onder de ramen een smalle ruimte zat waar vleermuizen makkelijk door naar binnen kunnen komen. 
Aangezien de vleermuis was gevangen kon Leo aan de medewerkers de vleermuis goed laten zien. Zo weten ze nu hoe je kan zien of het een mannetje of vrouwtje is, hoe de vleugels eruit zien en hebben ze Rabo 1 ook kunnen aanraken. Er waren veel mensen geïnteresseerd, want hoe vaak maak je het nu mee een vleermuis van dichtbij te zien?! Tot slot liet Leo nog wat informatieboekjes achter en nam de vleermuis mee naar huis waar hij een meelwormen kreeg en een nachtje op sterkte kon komen.

De volgende dag werd hij weer gebeld met dezelfde melding in het kantoor van Rabobank, maar op een andere plek. Daar aangekomen bleek dat ook hier dezelfde ramen in zaten waardoor een andere vleermuis, Rabo 2, naar binnen is gekomen. Ook nu waren er weer genoeg geïnteresseerden om het beestje, dat deze keer een vrouwtje dwergvleermuis was, te bewonderen. Aan een leidinggevende heeft hij vervolgens geadviseerd om duppeltjesgaas  dubbel te vouwen en in de opening te plaatsen. Zo wordt de invliegopening gesperd en kunnen de vleermuizen niet meer naar binnen. 
's Avonds heeft hij beide vleermuizen losgelaten op een plek niet ver van de Rabobank vandaan, met voldoende bomen waar vleermuizen prima kunnen verblijven. 

Een aantal maanden later was Leo op een bijeenkomst over duurzaamheid, waar hij een andere leidinggevende zag van de Rabobank. Leo vertelde hem over Rabo 1 en Rabo 2 en het advies over duppeltjesgaas. De leidinggevende was enthousiast en vond het een goed idee. 

Niet alleen zijn er twee vleermuizen veilig verplaatst naar een ander leefgebied, ook hebben veel mensen positief kennisgemaakt met vleermuizen en wordt voorkomen dat er meer vleermuizen het kantoor binnenvliegen. Een mooi verhaal!

Een kraamkolonie in Boxtel

Wanneer het Netwerk meldingen van vleermuizen ontvangt, dan heeft dat bijna altijd betrekking op één, en af en toe op meerdere exemplaren. Als er dan een melding binnenkomt over 90 of meer vleermuizen, dan gaan alle alarmbellen af. Een kraamkolonie; dat maak je niet elke dag mee! Na een eerste contact met de eigenaar in de Boxtelse wijk Tongeren werd snel duidelijk dat er geen sprake was van een angstige bewoner. Sterker nog, de dame in kwestie was best trots op de aanwezigheid van zo’n groot aantal vleermuizen. De toegang tot de kolonie bevond zich hoog in de nok van de woning en ze had al enkele malen het uitvliegen bewonderd met familieleden. En die vleermuiskeutels waren zó weggeveegd. Met zo’n groot aantal dieren is er altijd wel een zwak exemplaar dat naar beneden valt en dood gaat. Dat was ook hier het geval. Zo was eenvoudig vast te stellen dat het om Dwergvleermuizen ging. Vrijwilliger Dick Kuus wilde maar wat graag een kijkje gaan nemen, temeer omdat het om een kraamkolonie in zijn eigen woonplaats ging. Alleen was hij op dat moment op vakantie in het buitenland. Zodra de gelegenheid zich voordeed ging hij een avond observeren. Helaas kon hij alleen constateren dat de kolonie al weer uiteen gevallen was en dat de vleermuizen hun eigen weg waren gegaan.