Brabants Landschap

Lotka-Volterra

In de ecologie spreken we van predatie als het ene organisme het andere organisme vangt, dood en opeet. Predatoren zijn hierbij de natuurlijke vijanden of roofdieren. Het is een systeem dat de boel in balans houdt. Zijn er veel prooidieren, dan is er voor de predatoren veel voedsel en krijgen ze vaak veel jongen. Deze zorgen er met z’n allen weer voor dat die prooidieren opgegeten worden en hun aantal afneemt. En dan ontstaat weer een probleem voor de predatoren, want die komen vervolgens om van de honger of brengen in ieder geval weinig jongen voort. Een Amerikaanse natuurkundige heeft het ooit gevat in de wereldberoemde Lotka-Volterramodel. Nou, het is dit model dat dit seizoen weer mooi tot uiting kwam: De natuurlijke balans moest weer worden hersteld! Niet leuk voor weidevogelbeschermers die veel lege nesten vinden, niet leuk voor uilenbeschermers die meer lege nestkasten aantreffen, niet leuk voor vogelvrienden die zien dat meesjes en verschalkt worden door steenuilen en niet goed voor de emoties als moederuil het zusje aan het broertje voert.

Deze editie van Uilenwerk staat in het teken van voedsel, predatie en roverij. Maar, ook de uilenexcursie en de nieuwe aflevering van Braakballen komen aan bod. Kort voor de zomervakanties dus even wat échte uileninfo. Voor de beschermers, de liefhebbers en alle anderen die vrije uilen een warm hart toe dragen. We wensen jullie allen veel leesplezier en een fijne vakantie!

Steenuil schakelt van meikever naar pier

De steenuilen moeten dit jaar hard werken om hun jongen groot te krijgen. Dankzij de webcams van Beleef de Lente kan gezien worden hoe steenuilen dan weer een dieet van regenwormen volgen, om een dag later weer over te schakelen naar meikevers of muizen. Zo waren er in de week van 14 juni weinig grote prooien en dus moesten beide ouders 848, veelal kleine, prooien aanslepen. Meikevers stonden daarbij met stip op 1. Maar toen veranderde het dieet drastisch: er stonden ondanks het droge weer ineens regenwormen op het menu. Maar liefst 301 regenwormen verdwenen in de hongerige magen van de drie jonge steenuilen. Samen met onder meer 7 woelmuizen, 2 vogels en 2 salamanders en een hoop ander klein grut. De meikevers waren half juni echt op. Het aantal grote prooien hield ook niet over. Dus bleef het keihard werken voor vader en moeder om genoeg voedsel te vinden. In totaal brachten ze maar liefst 870 prooien naar binnen, en schakelden daarbij dus soepel van kevers naar regenwormen.

In onze Brabantse nestkasten zagen we ook dat de muizenaanvoer eind mei stokte en er tijdens controles begin juni veren, poten van kikkers en veel keverschildjes in de kasten lagen. Bovendien waren veel kasten drekkig en nat. Waarschijnlijk door een dieet met veel regenwormen, waardoor de jongen 'aan de dunne' gaan. In september hopen we aan de hand van de eerste aangeleverde gegevens iets te kunnen zeggen over het broedsucces. 

Meer informatie op Natuurbericht en de webcam van de steenuil op Beleef de Lente.

Nieuwe aflevering van Braakballen

'Braakballen!' een serie over de leefwereld van diverse soorten uilen. In de elfde aflevering schenkt filmman Joost van den Berg samen met Anita aandacht aan het op een veilige manier controleren van nestkasten. Hoe kom je bij een steenuilen-nestkast die hoog in de boom hangt? Om met twee handen de kast te kunnen openen, doe je een valbeveiliging om en zeker je jezelf met een touw. Eenmaal boven op de ladder, zet je jezelf vast om de boom. 

Deze komische (en toch serieuze) aflevering 'Anita's capriolen met steenuilen' is hier te bekijken. Wil je ook de andere afleveringen eens terug kijken dan kan dat op de website van Oisterwijk in Beeld. 

Dankzij plastic geen predatie

Nadat het bij een steenuilnestkast in Den Dungen vier jaar achter elkaar mis ging, heeft de steenuil dit jaar dankzij een stuk plastic met succes gebroed.

Op het erf van Mira van Leeuwen waren altijd al uilen. De nestkast is inmiddels 8 jaar oud en hing voorheen in een populier, maar verhuisde naar een walnotenboom. Het eerste jaar (in de nieuwe boom) werd nog voordat er eieren waren één van de ouders op straat aangereden. De jongen sneuvelde het tweede jaar op de grond door een wilde kat. Het derde jaar was ook geen succes vanwege een marter. Om te voorkomen dat de marter nog eens in de boom zou klimmen, werd er prikkeldraad geplaatst om de boomstam. Maar ook het jaar daarop werden de jongen in de kast gebeten in de nek en leeg gezogen, vermoedelijk door een marter of wezel.

Dit jaar werd er een stuk glad plastic van 40 a 50 cm om de boom gewikkeld (vast geplakt met dubbelzijdig tape en spijkertjes) op een hoogte van 1,20 meter. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen, want dit jaar zijn er 3 steenuiltjes groot gebracht.

Excursie erven & landgoed

Zaterdag 28 juni was de jaarlijkse excursie voor de coördinatoren van de Brabantse uilenwerkgroepen: een dag om kennis uit te wisselen tussen de werkgroepen. 35 personen kwamen in Oirschot op bezoek bij Uilenbeschermer van het Jaar: Rinus Sterken.

Na een halfuurtje uitwisseling van informatie, stond 's morgens het erfvogelproject in de gemeente Oirschot op het programma. Vanwege de grote belangstelling voor (uilen)nestkasten, is men daar opzoek gegaan naar andere manieren om erven geschikt te maken voor erfvogels. Op één van de bezochte erven hebben ze gezorgd voor meer beplanting. Ook is er een poel gegraven op het perceel naast de woning en zijn er op het erf veel nestkasten opgehangen voor verschillende soorten vogels. 
Een prachtig bloeiende akkerrand trok de aandacht op een ander erf. Op de ingezaaide randen vlogen bijen van phacelia naar gele mosterd. Langs de rand van het perceel zijn oude telefoonpalen geplaatst, waar tijdens de excursie precies een boerenzwaluw op zat te zonnen. Precies waar ze voor bedoeld zijn!
Meer informatie over het erfvogelproject op de website van de Gemeente Oirschot.

’s Middags werd een bezoek gebracht aan landgoed Heerenbeek en de Mortelen. Gerard Traa vertelde over de het recent uitgevoerde beheer voor de ijsvogelvlinder. Er werd gewandeld door weilanden met koeien waar aan de randen struweel stond. In de rietkraag en bramenstruiken zijn we opzoek gegaan naar de boomkikker. Na lang turen hebben spotte iemand een exemplaar op een rietstengel. En later nog één op een blad van een braam. Als het weer zonnig en windstil is, zitten ze daar het liefst.

Geen uil gezien, maar wel veel andere mooie dingen die zeker een bijdrage leveren aan de biotoop van de uil!