Brabants Landschap

Afronding ervenonderzoek

Van november tot en met juli hebben drie HAS studenten zich bezig gehouden met een onderzoek naar de inrichting van erven als geschikt leefgebied voor de steenuil. Dit onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van Brabants Landschap.

`Graag willen we alle uilenbeschermers en gastgevers die hun medewerking hebben verleend bij het uitvoeren van dit onderzoek hartelijk bedanken. Met ons onderzoek op 77 erven konden we laten zien welke van de geïnventariseerde biotoopelementen een positief of juist een negatief effect heeft op de aanwezigheid en het broedsucces van steenuilen.´

In deze nieuwsbrief zullen we telkens de invloed van één bepaald element nader toelichten. Ten eerste de aanwezigheid van forse solitaire bomen (bijvoorbeeld een volgroeide walnotenboom, of een appelboom). Dit bleek een duidelijk positief effect te hebben. De bomen  trekken veel prooidieren aan en bieden de steenuil een schuil- en broedplaats. Bovendien biedt de kruin van volwassen bomen goede uitzichtpunten waar vandaan steenuilen gevaar kunnen zien aankomen, maar ook prooien kunnen pakken. 

Nieuwe uilenkast in de maak

Er wordt hard gewerkt voor de kerkuil, en dat is onder andere te merken aan de slinkende voorraad nestkasten. Sterker nog, die voorraad is teruggelopen naar 2 stuks voor noodgevallen. Gelukkig zijn er nieuwe kasten in bestelling. Deze kasten krijgen een aangepast ontwerp wat ontwikkeld is samen met  de Vogelwacht Maasheggen. De aanpassingen zitten met name in het gebruiksgemak en de veiligheid bij het controleren en schoonmaken van de kasten. Maar, er zijn ook aanpassingen doorgevoerd die zorgen voor een donkerdere kast en enige ventilatie. Met deze nieuwe kasten in de maak kunnen de uilen en hun beschermers er weer helemaal voor gaan. 

Bijzondere dank gaat uit naar de heren Leo en Richard van de Vogelwacht Maasheggen, die als ware profs de aanpassingen hebben bedacht, uitgewerkt en getest.

De familie Van Oers uit de gemeente Vught wil al jaren heel graag uitkomen op het grootste broedsel kerkuilen. En dat is ze bijna gelukt dit jaar! Ze hadden 6 uitgevlogen jonge kerkuilen! Wat ze ervoor doen: ze hebben 3 grote broeihopen aangelegd, waar ze regelmatig wat kippenvoer op en onder strooien. Hierdoor bieden de broeihopen een ideale schuil- en voeder plaats voor onder andere muizen en amfibieën. Dat dit werkt is duidelijk, en dus een aanrader voor andere gastgevers!

Mocht u zelf een broeihoop willen aanleggen, dan volgen hier enkele tips: Zoek een enigszins beschaduwde plek uit, bij voorkeur langs sloten of houtopstandingen zodat kleine zoogdieren en amfibieën de hoop makkelijk kunnen bereiken.Door een bodem te maken van takken (bossen) of snoeihout is de broeihoop luchtig en toegankelijk voor kleine prooidieren. Voor het opbouwen van de hoop kunnen verschillende lagen van maaisel en/of bladeren worden aangebracht. Bij de afbraak van dit plantenmateriaal gaat de hoop broeien en komt voor de kleine prooidieren een aangename warmte vrij. Eiken- en beukenblad verteert slecht dus deze kunnen beter niet al te veel gebruikt worden. Na verloop van tijd verdwijnt de hoop door compostering. Het is dus verstandig de broeihoop regelmatig aan te vullen met vers plantenmateriaal. 

Oorzaken dode kerkuiljongen

Grote uilenlegsels zijn natuurlijk heel mooi, maar al die kids moeten eten, en dat komt er aan de andere kant ook weer uit. Dit zorgt met name in de kerkuilenkasten voor een niet al te frisse ammoniaklucht, maar is dat nu eigenlijk een probleem? In tegenstelling tot wat soms wordt vermoed kunnen jonge kerkuilenvrij goed tegen ammoniakdampen en zullen hier niet zomaar aan overlijden. In veel gevallen zal een andere factor verantwoordelijk zijn wanneer een uilenjong dood in de kast wordt gevonden.

Zo blijkt ten eerste dat het gebruik van gif tegen muizen of ratten in veel gevallen de oorzaak is van plotselinge sterfte van gezond ogende jongen. Als er geen constante aanvoer van prooien is, of er concurrentie is tussen de jongen in de kast, worden de vetreserves aangebroken en komen de gifstoffen die ze binnen hebben gekregen vrij.

Ten tweede kan langdurende hitte fatale gevolgen hebben vanwege uitdroging en zuurstofgebrek. Met name in schuren met golfplatten daken kan de temperatuur in de kast snel hoog oplopen en als de uiltjes de kast nog niet kunnen verlaten sterven ze.

Naast warmte kunnen verder natte en tochtige nestkasten slachtoffers maken, de jonge uilen kunnen dan snel door verkoudheid overlijden.  Hoewel de kast niet zal inregenen kunnen de jagende ouders wel vocht mee naar binnen brengen. En ook de uitwerpselen van een groot aantal jongen zoals dit jaar zorgt voor een erg natte ondergrond. Dode uilen kunnen worden gemeld bij het DWHV. 

Kerkuilenwijn

Tyto Alba… dit is niet alleen de wetenschappelijke naam voor kerkuil, maar ook van een Portugese wijn die sinds kort in Nederland verkrijgbaar is. Deze wijn is afkomstig van Companhia das Lezírias in de Portugese Tejo wijnstreek. Het grondgebied is publiek bezit en beslaat een oppervlakte van 18.000 hectare. Dit gebied bestaat onder andere uit een beschermd natuurterrein, landbouwgronden, bosbouw en wijngaarden. Sinds 1881 worden hier wijnen gemaakt van voornamelijk inheemse druivensoorten. Companhia das Lezírias werkt volgens de ABC certificering; dit houdt in dat men volgens strenge regels op het gebied van milieu, biodiversiteit en CO2 compensatie produceert. De “Tyto Alba” wijnen dragen deze naam als een hommage aan de op het wijngoed aanwezige kerkuilen voor hun belangrijke aandeel in deze keten van biologische wijnbouw.

Leuk dus voor jezelf of om cadeau te geven. De wijnen zijn te koop bij wijnkoperij Wielinga, desgewenst in een leuk (bijna) kant-en-klaar vogelhuisje. Er hoeft alleen nog maar een takje gezocht te worden om het vogelhuisje compleet te maken.