Brabants Landschap

Weidevogelwerk - nr. 39 - april 2021 (07/04/2021)

       April 2021


Veel digitaal, maar ook fysiek aan de slag!

Beste weidevogelvrienden,

Wie had er een jaar geleden aan gedacht dat we nog een seizoen rekening moesten houden met corona!? We zouden er bijna aan gaan wennen. Maar wat zou het fijn zijn als we straks allemaal ingeënt zijn. Nog even volhouden dus en en houd je aan de regels. Gelukkig hebben de meeste groepen inmiddels wel een manier gevonden om ermee om te gaan. En wij hebben vanuit Brabants Landschap kunnen oefenen met een digitale jaaravond en online cursus geven. 

Op die nieuwe manier hebben we toch ruim 60 nieuwe vrijwilligers op weg kunnen helpen. Zodat deze enthousiastelingen niet totaal onvoorbereid het veld in hoeven te gaan. Wijzen jullie ze wel even op deze nieuwsbrief? Iedereen moet zich namelijk wel zelf even aanmelden via onze website.

De cursusavonden staan nu op YouTube. Altijd nuttig om ieders kennis weer even op te frissen. Zeker vandaag, waarop de sneeuw en regen met bakken uit de lucht kwam was het beter om binnen te blijven. Voor jezelf, maar ook voor de vogels!

 

Veel digitaal, maar ook fysiek aan de slag!
 
Zeven april 2021: kieviten in dikke sneeuwlaag op het nest
 
2020 was een zwaar jaar voor de vogels en hun beschermers
 
Basiscursus weidevogelbescherming online
 
Nog niet alle big five-legsels gevonden
 
Vijflegsels
 
Zonnepanelen in weidevogelgebied
 
Weidevogelwalhala
 
Britse instructievideo gedrag van de wulp
 
Panorama Brabant; Weidevogelbeschermers denk mee!
 
Op pad met Fien, Mario en Bert
 
NatuurStreken en een raamslachtoffer...
 




Zeven april 2021: kieviten in dikke sneeuwlaag op het nest

Eind maart vonden we de eerste legsels in de volle zon; bij zo’n 24 graden was het zelfs nodig om zonnebrandmiddel te gebruiken! Een week later zitten de kieviten in een dikke sneeuwlaag op het nest. Er bellen verontruste vrijwilligers. Kunnen de kieviten dit wel hebben? Enkele mensen hebben vanuit de auto kieviten op het nest zien zitten. Gelukkig! Maar hoe lang die deze kou en nattigheid aan kunnen is niet zeker. Bijna elk jaar zitten er wel kieviten tijdens nachtvorst op het nest en ook regen kunnen ze wel hebben. De tijd zal leren of ze zelfs bij dit extreme weer standhouden. Wanneer u dit leest zal het waarschijnlijk al duidelijk zijn. We hopen er het beste van…

Wij roepen alle vrijwilligers vrijwilligers nu op om zeerterughoudedend te zijn met veldbezoeken. Zorg ervoor dat vogels niet hun nest hoeven te verlaten door ons toedoen. 

De afgelopen voorjaren waren juist veel te droog, waardoor er voedselgebrek was op de akkers. Nu merkte je met het ingraven van de mandjes dat het onder de toplaag in elk geval niet zo droog was als toen en dat gaf hoop. Of de hoop op een goede eerste ronde terecht is? Ook dat moeten we afwachten. De omslagen in het weer lijken wel steeds extemer te worden, dus laten we hopen dat het bij één pak sneeuw blijft dit broedseizoen… 

 

Foto's: Theo van de Voort

 

2020 was een zwaar jaar voor de vogels en hun beschermers

Wij hopen dat iedereen heeft genoten van de eerste digitale jaaravond. Wij hebben er een dubbel gevoel aan over gehouden. Aan de ene kant hebben we hebben elkaar niet kunnen zien, kunnen spreken, een hand kunnen schudden (en geen Bossche bol kunnen eten), maar aan de andere kant hebben we wel veel positieve reacties gekregen. De avond is dus toch als sfeervol ervaren! Op het hoogtepunt keken er 800 mensen mee.

De cijfers die op de avond werden gepresenteerd liegen er niet om. Over het algemeen is het percentage eieren dat uitkomt van de weidevogellegsels op klei én zandgrond in Brabant goed. Het probleem zit hem in de overleving van de kuikens. Door voedselgebrek, veroorzaakt door een gebrek aan biodiversiteit, intensieve landbouw en de laatste jaren de extreme droogte, redden de kuikens het niet voordat ze vliegvlug zijn. Al met al lopen alle populaties weide- en akkervogels in Brabant terug. Op de hoge zandgronden is het probleem prangender dan op de klei. Kleigrond houdt meer water vast, waardoor het voorziet in meer voeding dan de kale zandgronden. Bij die laatste is de toplaag zo goed als levenloos. Speciale plasdrassen bieden dé uitkomst voor opgroeiende weidevogelkuikens.

Gelukkig zijn er lichtpuntjes te benoemen: in de kerngebieden wordt een lichte toename gezien in de diversiteit aan soorten en in de aantallen. Als ook de kuikenoverleving verbeterd kan worden met maatregelen voor biotoopverbetering, natuurinclusieve landbouw en beter waterbeheer in het agrarisch landschap, is er zeker hoop voor de weidevogels in Noord-Brabant. Er staat veel te gebeuren op dat gebied, alles ten gunste van de vogels van het boerenland.

Bijna 200 mensen deden mee aan de kennisquiz. Gerard van Hintum (Bern), coördinator van de Weidevogelgroep Bernheze, won de quiz en had 12 van de 18 vragen goed. En onze aftredend directeur Jan Baan was enorm verrast met de oorkonde die hij namens jullie in ontvangst mocht nemen.

Op onze website staat het volledige nieuwsbericht over de jaaravond. Ook de digitale versie van het jaarverslag is hier te vinden. De livestream van de avond is terug te kijken via ons YouTube kanaal.

Basiscursus weidevogelbescherming online

Elk jaar voor aanvang van het broedseizoen wordt in Oost, West en Midden-Brabant de basiscursus weidevogelbescherming georganiseerd. Uiteraard was ook dat in 2020 vanwege de coronamaatregelen niet mogelijk. Gelukkig bood de digitale techniek uitkomst en kon de 3-delige cursus door nieuwe vrijwilligers én ‘opfrissers’ online worden gevolgd. In het eerste deel kwamen de problematiek en de achteruitgang van de weidevogelpopulatie uitgebreid aan de orde. In het tweede deel ging het om soortherkenning en gedrag, waarna op de laatste avond het zoeken en vinden van de legsels en de beschermingstechnieken aan de beurt kwamen.

Voor wie er niet bij kon zijn, of als je de interessante stof nog eens rustig na wil kijken: op het Youtube kanaal van het Coördinatiepunt Landschapsbeheer is de cursus terug te zien. 

Nog niet alle big five-legsels gevonden

De weidevogel-big-five: hieronder worden in de westelijke provincies kievit, grutto, tureluur, scholekster en slobeend gerekend. In Noord-Brabant komt de slobeend als broedvogel weinig voor, maar hoort de wulp wel in het 'big-five' rijtje thuis. 

Het allereerste kievitsei van Nederland werd dit jaar gevonden op 5 maart in Mijdrecht in de provincie Utrecht. Vier dagen later was het in onze provincie zo ver: Johan Minneboo vond op 9 maart in de Schijndelse Heide in Sint Oedenrode een nest met 3 eieren. Het was niet de eerste keer dat in dit gebied het eerste ei lag. Vorig jaar was dat in de Rooise Heide in Schijndel, wat tot het zelfde gebied behoort. In de afgelopen zeven jaar werd het eerste kievitsei van Brabant maar liefst zes keer gevonden in de Rooise & Schijndelse heide! 

Al op 21 maart werd in Overijssel het eerste wulpen-ei gevonden en dat was in Brabant op 25 maart het geval in de Jekschotse heide in Sint Oedenrode. Mario Bullens was de trotse vinder. En groepscoördinator Bert de Koning zorgde direct dat er een overeenkomst met de boer werd afgelsoten voor een rustzone. Mooi beschermingswerk dus! 

De drie eerste gruttolegsels van Nederland werden in Noord en Zuid-Holland en Groningen  gevonden op 29 maart. In Brabant was op het moment dat we dit schrijven, zeven april, nog geen gevonden gruttolegsel gemeld. De eerste scholekster- en tureluurlegsels werden dit jaar ook in de provincie Noord-Holland gevonden. In Brabant is het ook op de legsels van deze soorten nog even wachten. Is er iemand die al een nest van één van deze drie soorten heeft gevonden? Geef het dan snel door aan ons. 

Vijflegsels

Maaike Riemslag, Ton Hannink en Clemens Theunisse troffen allemaal dit voorjaar een 'vijflegsel' aan. Erg toevallig, want meestal blijft het maar bij eentje per jaar. Een vijflegsel kan twee dingen betekenen. Of één vrouwtje heeft 5 eieren gelegd óf een tweede vrouwtje heeft per ongeluk haar ei in het verkeerde nest gelegd. In het laatste geval moet dit gebeurd zijn in de eerste dagen waarop het legsel nog niet compleet was. Als een kievit eenmaal bij 4 eieren begint te broeden is het ondenkbaar dat een ander vrouwtje daar nog een ei bij weet te leggen. Of het nou van 1 of van 2 vrouwtjes is, de eieren zullen hoogstwaarschijnlijk dus op dezelfde dag uitkomen. We zullen er dus nooit achter komen hoe het precies zat. Leuk hè, dat er ook dingen niet verklaard kunnen worden! 

Zonnepanelen in weidevogelgebied

Tijdens onze webinar 'Energie & weidevogels' kwamen zonnevelden al uitvoerig aan bod. Recent laaide de discussie hierover op toen plannen bekend werden over zonnevelden op de Schijndelse Heide. De lokale Stichting Weidevogelbescherming Meijerijstad, waarin 4 weidevogelgroepen vertegenwoordigd zijn, werd hierover veel te laat ingelicht en is het niet eens met de voorziene locaties. Brabants Lanschap steunt de weidevogelbeschermers en ziet de geplande zonnevelden als een ongewenste versnippering van het landschap en bovendien nadelig voor de weidevogelpopulatie. Het is beangrijk dat gemeenten in een vroeg stadium duidelijke kaders stellen voor initiatiefnemers en weidevogelgroepen betrekken in hun visies voor energieopwekking.

Weidevogelwalhala

Afgelopen jaren is ook in het Land van Heusden en Altena flink geïnvesteerd in golfplaatplasdrassen. Het resultaat mag er zijn en één van de weidevogelboeren Meeuwis Milleanaar heeft er eigenhandig een kijkhut bij gezet. Als je je even meldt op het erf mag je er gebruik van maken. Verslaggever Gert-Jan Buijs ging een kijkje nemen in Dussen en schreef er een sfeervol artikel over.

 

Panorama Brabant; Weidevogelbeschermers denk mee!

Welk landschap, welke boer en welk eten past bij jou?

Het landschap, het boerenbedrijf en ons koop- en eetgedrag veranderen continue. Hoe zien ons landschap en onze boerenbedrijven in de toekomst eruit. Kiezen we voor een wereld- of streekgerecht. Panorama Brabant 2050 gaat over de toekomst van het Brabantse land. Wat zijn mogelijke toekomstbeelden? Op welke manier spelen boeren hier een rol in? Hoe grootschalig is de natuur? Maar ook welke invloed heeft het landschap op onze portemonnee, de werkgelegenheid en op hetgeen we eten?

Wil je als weidevogelbeschermer met je kennis van het platteland en het boerenbedrijf ook een kijkje nemen in de toekomst van het Brabantse landschap en onderzoeken welk toekomstperspectief het beste bij jou en de weidevogels past. Dan nodigen wij je van harte uit om de naar de website Panorama Brabant 2050 te gaan. Dit kan tot 30 april. Op 30 april zal in een gesprek met ondermeer onze directeur Jan Baan en Hendrik Hoeksema van de ZLTO stilgestaan bij het beeld dat u en heel veel andere Brabanders hebben bij de toekomst van ons Brabantse Landschap.

Denk mee en doe mee!

Tip: De website is het meest interactief op uw mobiele telefoon maar u kunt de website ook gewoon op uw pc bekijken. Dan moet u met de muis 360 graden nabootsen.

 

Britse instructievideo gedrag van de wulp

Onze Britse collega's van de 'Curlew Country' hebben een prachtige instructievideo gemaakt over de wulp. Je ziet beelden van wulpen vanaf het moment dat ze aankomen in hun broedgebied tot het uitvliegen van de jongen. Ook in de UK worden stroomrasters gebruikt om wulpennesten te beschermen. De video is voorzien van mooi Brits commentaar over het gedrag en andere achtergrond informatie. Erg leuk en leerzaam voor wulpenliefhebbers en - wulpenbeschermers!

Op pad met Fien, Mario en Bert

Onlangs ging Brabants Dagblad op pad met Fien Oost, Mario Bullens (tevens vinder van het eerste wulpenei) en Bert de Koning. Het resultaat is een mooie, korte video over hun beschermingswerk. Zeker even kijken dus!

 

 

NatuurStreken en een raamslachtoffer...

Bij Brabants Landschap krijgen we allerlei vragen over de natuur binnen. Zo ook meldingen van zogenaamde 'raamslachtoffers'. Het is dan altijd de vraag om welke soort het gaat en wat je er mee moet doen. In deze aflevering gingen Jochem en Joost een kijkje nemen in Oss. Hier zou een wulp tegen het raam gevlogen zijn.... 

KLIK HIER OM U AAN TE MELDEN OF KLIK HIER OM U AF TE MELDEN VOOR DEZE NIEUWSBRIEF
U KUNT DEZE NIEUWSBRIEF OOK ONLINE LEZEN INDIEN DEZE NIET GOED WORDT WEERGEGEVEN

Deze nieuwsbrief is mede tot stand gekomen dankzij:   Nationale Postcode Loterij     Provincie Noord Brabant